Het gebeurt niet dagelijks maar Oegstgeest is een Officier in de Orde van Oranje-Naussau rijker. Afgelopen vrijdag mocht ik dr. Cees Brenkman deze bijzondere koninklijke onderscheiding opspelden voor zijn verdiensten als KNO-arts op nationaal en internationaal niveau.

Foto: Wil van Elk

Ik verraste onze inwoner zichtbaar tijdens een symposium ter gelegenheid van zijn afscheid als arts. Nog beduusd van dit uitzonderlijke moment probeerde Brenkman in zijn korte dankwoord te verklaren dat hij het allemaal maar 'gewoon' heeft gedaan. Tientallen jaren heeft hij zich onbezoldigd voor allerlei organisaties ingezet. Daaronder was het helpen van kinderen in Afrika met hoorproblemen als ook het voorzitterschap van het collectecomité van de Nierstichting Oegstgeest.

Gisterenmiddag was ik op bezoek bij de laatste melkveehouder van Oegstgeest. Peter Brussee heeft het bedrijf van zijn ouders overgenomen. Zij wonen nog op de boerderij aan de rand van ons dorp op de Vinkeweg 75. Daar zijn ze ruim 40 jaar geleden komen wonen nadat het bedrijf in Rijnsburg is gesaneerd. Peter heeft me uitgebreid verteld over de best ingewikkelde bedrijfsvoering en het leven met lange werkdagen op de boerderij.

De familie Brussee heeft zo'n 40 hectare grond waarvan een deel in de gemeente Teylingen. Totaal heeft men 190 koeien waarvan 100 die melk geven. Ze zijn vrijwel allemaal van het melkras Holstein-Friesian, een oorspronkelijk Fries rund dat in Amerika verder is gefokt om meer melk te geven. Maar Peter heeft als liefhebber ook een paar Blaarkoppen rondlopen.

De koeien staan in dit deel van het jaar grotendeels in de wei. Een klein deel van het vee staat op stal onder andere om te kalven. Bijna dagelijks worden er kalveren geboren en het was dan ook niet toevallig dat ik er vanmiddag getuige van mocht zijn. Wat een prachtig plaatje!

Gisterenavond had ik biestpap met een beetje suiker en kaneel op het menu. Dat is weer eens andere koek.

Ik kijk terug op mooie herdenkingen in Leiden en Oegstgeest op 4 mei. De vrijmarkt in Oegstgeest is prima verlopen met een gastvrij dorp voor 20.000 bezoekers. En de Koningsdag was weer een succes met vele traditionele onderdelen. Daarbij zijn ook de statushouders uit ons dorp goed betrokken.  

De weergoden waren ons afgelopen week goed gezind. Maar deze bijeenkomsten en activiteiten konden niet plaatsvinden zonder de tomeloze inzet van de leden van de Oranjevereniging. Die ben ik dan ook namens onze gemeenschap zeer dankbaar voor hun inzet. 

Bent u overigens al lid van de Oranjevereniging. Nee, meld u dan hier aan.

Op 4 mei herdenken we ook de gevallen soldaten bij het Haagse Schouw (Leiden). Ik mag daar een toespraak houden. Op mijn oproep om verhalen van nabestaanden heb ik heel bruikbare reacties ontvangen. Dank voor het meedenken.

Binnenkort heb ik een telefoongesprek met de laatst nog levende strijder die op 10 mei 1940 vocht op deze plek. Hij is inmiddels 98 en van plan om te komen de 4e mei. Hij is het levende bewijs dat we onze vrijheid moeten koesteren. Ik zie er naar uit om u ook de 4e te zien en spreken.

Vandaag is het een feestelijke dag voor 5 nieuwe Nederlanders in onze gemeente. Ze hadden voorheen (alleen) een paspoort van van: Turkije, Amerika/Zweden, Groot-Brittannië, Rusland of Indonesië. Door het afleggen van de verklaring van gebondenheid hebben ze vandaag de Nederlandse nationaliteit gekregen.

Wat voor velen de gewoonste zaak van de wereld is, is voor deze mensen soms een lange weg geweest. De blijdschap is dan ook enorm, ook bij familie en vrienden. Ik heb ze van harte welkom geheten als Nederlander. Heb er wel bij verteld dat het niet altijd zulk mooi weer is in april

Mensen vragen me wel eens wat ik vind van de gekozen burgemeester. Zij doelen dan waarschijnlijk op de landelijke discussie waarbij het idee is om de aanstelling van de burgemeester uit de Grondwet te halen. Dat opent de weg voor een gekozen burgemeester.

Eerlijk gezegd weet ik niet welk probleem dit oplost. De huidige benoeming is al democratisch ingebed. Op basis van een vacature kan gesolliciteerd worden. De gemeenteraad, gekozen door bewoners van de gemeente, heeft een doorslaggevende positie bij de vaststelling van het profiel, selectie van de kandidaat en de uiteindelijke aanbeveling van de nieuwe burgemeester. Bovendien legt de burgemeester verantwoording af aan de gemeenteraad over het door hem gevoerde bestuur. Ik kan niet functioneren zonder het vertrouwen van de gemeenteraad. 

Ik hecht aan de onafhankelijke positie van de burgemeester; niet politiek gedreven, boven de partijen en tussen de mensen. In die functie ben ik voorzitter van de raad en college, verantwoordelijk voor openbare orde en veiligheid en bewaker van de kwaliteit en integriteit van het bestuur.

Bij een burgemeester met een rechtstreeks kiezersmandaat moet er ook echt wat te kiezen zijn. Dat betekent dat de kandidaat burgemeester een eigen inhoudelijk programma voorlegt, zoals in België. En als die gekozen wordt benoemt deze ook zijn eigen wethouders. Kortom de functie wordt dan politiek en hij staat niet meer boven de partijen. Dat kan bijvoorbeeld lastig zijn als je moet oordelen over integriteit in je eigen bestuur.

Kortom voor welk probleem is de gekozen burgemeester een oplossing? Ik denk dat met de huidige procedure de onafhankelijke positie prima geborgd is.

Inkijkje in procedure uit 2015 voor mijn aanstelling: https://www.zuid-holland.nl/@11450/oegstgeest/

Regelmatig lezen we in de krant een stuk over mensen die met verward gedrag worden aangetroffen op straat. Dat gaat mij aan het hart. Ik maak me al een tijdje sterk voor adequate opvang en zorg voor deze groep cliënten (*). Dat zijn mensen die de grip op hun leven dreigen te verliezen. Ze hebben hulp nodig en worden nu vaak nog door de politie van straat gepikt. Tot vorig jaar gingen ze in onze regio dan mee naar het bureau en zaten ze soms een dagdeel te wachten in een cel tot een hulpverlener zich kwam melden. Tenzij ze agressief zijn, en dat is het gros niet, horen personen met verward gedrag niet in een cel te zitten.

Sinds juni vorig jaar hebben we daarom een Psychiatrische Eerste Hulp (PEH) geopend in Leiden waar de politie de mensen dag en nacht naar toe kan brengen. Dat is een prikkelarme omgeving waar direct de hulpverlener ter plekke is en ook de familie of vrienden de client kunnen ophalen. Dat is al een hele vooruitgang en scheelt ook de politie tijd en zorg die ze kunnen besteden aan andere belangrijke taken.

Deze maand is er een nieuwe stap gezet in onze regio. Als er melding wordt gemaakt van een persoon met verward, of zoals dat zo mooi heet 'onbegrepen' gedrag, dan gaat er een 'Quick Responder' (foto) naar toe. Die heeft naast de chauffeur een verpleegkundige aan boord die de eerste diagnose doet. Dit voertuig brengt vervolgens de client naar de PEH. Voorlopig is dit nog een proef in de Goudse Regio. Als de pilot slaagt zullen we die ook in de Leidse Regio en Bollenstreek introduceren. Zo wordt de politie verder ontlast en wordt ook de client nog beter verzorgd.

(*) Ik doe dat in de functie van voorzitter van het Schakelteam Hollands Midden, namens 19 gemeenten. Het team bestaat verder uit wethouders Zorg, en vertegenwoordigers van Rivierduinen, Politie en GGD.

Gisterenavond was een bewogen laatste raadsvergadering van de bestuursperiode 2014-2018. Negen raadsleden zwaaiden af en werden uitvoerig, ludiek en soms ernstig toegesproken. De verkiezingen van 21 maart leveren ook negen nieuw in te vullen stoelen in het gemeentehuis op. Dat zal morgenavond gebeuren bij de installatie van de nieuwe raad.

Zelf loop ik al twee decennia mee in de lokale politiek. En nog eerder, tijdens mijn studie, werd ik enthousiast van vakken als ‘besluitvormingstheorie’ en ’politieke communicatie’. Ik was een toegewijd lid van campagneteams. En heb lokale partijen training gegeven, in de wijze waarop en met welke boodschap zij hun kiezers het beste kunnen bereiken. Die tijd is voorbij. Voor het eerst beleef ik de lokale verkiezingen aan de zijlijn, in mijn rol als burgemeester. Maar ik vind het nog altijd leuk om de uitslag te analyseren. Laten we eens kijken naar de opkomst. 

In Oegstgeest heeft op 21 maart bijna 65% van de kiezers een stem uitgebracht. Dat is relatief hoog als je dat vergelijkt met vorige verkiezingen. We moeten terug gaan naar 1998 voor een hogere opkomst voor de raad. Daar tegenover staat dat ruim eenderde van de kiesgerechtigden in Oegstgeest geen stem heeft uitgebracht. Welke lessen trek ik uit deze opkomst?

Van belang allereerst voor een hoge opkomst is of er splijtende thema’s zijn. Dat zijn punten waarop partijen fors van mening verschillen en die de kiezers aan het hart gaan. Die verschillen waren er in Oegstgeest zeker. Genoemd zijn door de media al de kijk op samenwerking in de regio en het behoud van de grijze afvalbak. Dat verklaart in ieder geval de verschuivingen tussen partijen waarbij er drie wonnen en drie partijen verloren. Lokale politiek leeft in Oegstgeest, schreef ik daarom eerder op basis van de uitslag. Maar kun je daar mee de hogere opkomst exclusief verklaren?

Laten we daarvoor ook eens kijken naar de voorlaatste verkiezing. Bij de stemming in 2017 voor de Tweede Kamer zien we een veel hogere opkomst, met maar liefst ruim 89%. Dat percentage is bovendien ook hoger dan bij vijf voorgaande edities. Hoezo lokale politiek leeft? Landelijke politiek trekt veel meer stemmers. En de trend laat zien dat de opkomst in Oegstgeest sowieso hoger is dan bij vorige verkiezingen. Er moet dus een betere verklaring zijn.

Een manier om de opkomst te verhogen is het informeren van kiezers en hen oproepen om te gaan stemmen. Dit doen uiteraard de deelnemende politieke partijen. Maar ook de gemeente kan daar een (neutraal) steentje aan bijdragen. Onderzoekers zijn overigens overwegend sceptisch over de opkomst bevorderende maatregelen van de overheid. Die zou een beperkt effect hebben tenzij je je specifiek richt op doelgroepen die nu nog in geringe mate naar de stembus gaan, zoals jongeren, anderstaligen en laaggeletterden.

We hebben als gemeente ingezet op het informeren van kiezers en daarmee stimuleren van de gang naar de stembus, onder andere via een verkiezingskrant die bijgevoegd is in de Oegstgeester Courant. Die krant wordt goed gelezen. Maar dat deed de gemeente bij eerdere verkiezingen ook. Een stemwijzer hadden we overigens niet. Dus dat verklaart het verschil niet.

Bijzondere aandacht is uitgegaan naar 18-jarigen. Zij konden voor het eerst stemmen en ontvingen een persoonlijke brief van mij. Tevens ben ik op de verkiezingsdag met een aantal 18-jarigen gaan stemmen. De totale groep is echter klein (ongeveer 300 stemmers) dus dat kan slechts een geringe verklaring zijn. We moeten dus verder kijken.

Er is een direct verband tussen leeftijd en opleiding en de opkomst bij verkiezingen. Globaal genomen geldt: hoe hoger de leeftijd en het opleidingsniveau in een gemeente, des te hoger de opkomst. We hebben geen analyse gemaakt van de stemmers op 21 maart. Maar wat we weten is dat Oegstgeest vergrijst, sneller dan gemiddeld. Dus dat kan een reële verklaring zijn voor een hoger percentage stemmers. Maar er is meer.

Op 21 maart was er iets bijzonders aan de hand. Er mochten twee stemmen worden uitgebracht, ook voor een referendum. In gemeenten waar geen gemeenteraadsverkiezing was dit jaar (zoals in Noordwijk en Noordwijkerhout die gaan fuseren), is de opkomst voor het referendum een stuk lager. Dus de opkomst van het referendum was gebaat bij het stemmen voor de gemeenteraad. Maar andersom is er ook een klein verband. Voor een deel van de kiezers die normaal weinig interesse toont voor lokale verkiezingen (in Oegstgeest ruim 35%), kan het referendum hebben geholpen om toch de gang naar het stembureau te maken.

Tot slot zie ik een andere voorname factor, te weten de invloed van de sociale media. Partijen maken daar meer dan voorheen handig gebruik van, met specifieke reclameboodschappen. Meer mensen dan in 2014 zitten op sociale platforms zoals Facebook en halen hun informatie van internet. Daarmee kun je een groter en gerichter bereik halen dan het traditionele flyeren op straat.

Bovendien helpen de lokale media een handje. Nog nimmer hadden we in Oegstgeest twee lokale omroepen die zo intensief onze verkiezingen versloegen; Unity en Sleutelstad. De zendmachtiging (en daarmee ook een substantiële financiële bijdrage) voor onze regio voor de komende 4 jaar moet binnenkort worden toegewezen, dus ze hebben reden om zich de benen uit het lijf te lopen. Maar daarmee zou ik de omroepen tekort doen. Ze doen hun werk grondig en met veel enthousiasme en bereiken via internet een breed publiek. Kortom de invloed van de boodschap via internet is in 20 jaar nog niet zo groot geweest en is naar mijn overtuiging een factor van betekenis geweest bij de hogere opkomst in Oegstgeest.

Als we opkomst als graadmeter nemen voor actieve beleving van politiek dan constateer ik dat lokale politiek in Oegstgeest meer leeft, in vergelijking met omliggende gemeenten. Maar ik kan lastig staven dat dat te maken heeft met wat er in de raad op de agenda staat, ten opzichte van voorgaande verkiezingen. Het zijn demografische factoren, zoals leeftijd, die voor een belangrijk deel de hogere opkomst in ons dorp kunnen verklaren. En daarnaast is de invloed van lokale en sociale media in Oegstgeest van toenemend belang om extra kiezers naar de stembus te verleiden.