Een tijdje geleden kreeg ik een alleraardigst boekje over een begraafplaats waar ik regelmatig langs fiets. Een paar jaar geleden wandelde ik al eens over de dodenakker en trof er graven van diverse pluimage aan. Hells Angels hebben er hun laatste rustplaats. Voor slachtoffers uit de Tweede Weredloorlog staat er een gedenksteen. Lokale prominenten liggen er onder een praalgraf. En er is ook een sectie met islamitische graven. We hebben het over Begraafplaats Rustoord aan de Weesperstraat, langs de Weespertrekvaart, in Diemen.
Maar de historie van deze plek kende ik niet totdat ik recent de uitgave zag van de hand van Liesbeth Vermeulen en Bauke Wink, getiteld ‘Twee eeuwen plus een kwart’. Hierin staat de geschiedenis van deze plaats die in 1791 begon. Liesbeth ken ik als actieve bewoonster van Kantershof die onder meer publiceert op Kantershofenzo. Liesbeth is freelance schrijfster met belangstelling voor funeraire cultuur. En dat komt goed van pas bij de redactie voor dit boekje.
Rustoord, zo lezen we, was de eerste particuliere buitenbegraafplaats voor Amsterdam. Vroeger werd er vooral in de kerk begraven, maar in de 18e eeuw begon men zich af te vragen of dit niet ongezond was. Georg Henri Amman, een doodgraver uit Amsterdam, vroeg toestemming om in het toenmalige Diemerbrug een begraafplaats aan te leggen en in 1791 werd het kerkhof aan de Weespertrekvaart in gebruik genomen. Lange tijd kwamen de doden nog over water, vervoerd door een statig rouwjacht.
De begraafplaats biedt plaats aan vele gezindten. Aangelegd voor aanhangers van het toen overheersende protestantse geloof, werd in de 19e eeuw plaats ingeruimd voor de katholieken en in de 20e eeuw ook voor moslims. Op de begraafplaats zijn verschillende personen van naam begraven. Ook zijn er bijzondere grafmonumenten te bewonderen.
Pieter Nieuwland, hoogleraar te Leiden en naamgever van het Pieter Nieuwland Colege in Oost ligt er. Kunstenares Lizzy Ansiongh is op Rustoord begraven. Gerard Vrolik, hoogleraar anatomische preparaten vond er zijn laatste rustplaats. Naar hem is het Vrolikmuseum in het AMC genoemd. En recenter (1990) is VVD-politica Annelien Kappeijne van de Copello er ter aarde besteld. Dankzij de uitgave van Vermeulen en Wink komt deze plek weer tot leven.