Wat maakt de Bijlmermeer tot Sociaal Stelsel?
Deze vraag stond gisteren centraal bij het bezoek van ruim 30 internationale studenten van het Amsterdam University College. Studenten van deze bacheloropleiding van UvA en VU, waren gisteren een dag op pad in Zuidoost. Rond het middaguur gaf ik een college in onze raadszaal. Daarbij ging ik in op ontstaan van de wijk en de hedendaagse sociale en culturele structuren. Daarbij schetste ik een wijk die vanaf de tekentafel is ontstaan en door instituties is ontwikkeld. Er was in het begin weinig ruimte voor initiatief van onderop, buiten de geplande contouren.
Daar is het afgelopen decennium, mede met dank aan de crisis en het terugtrekken van grote partijen als Rochdale, verandering in gekomen. Zo werd een leeggekomen onderwijsgebouw broedplaats (Wijk 7). Heesterveld, met name het blok ten noorden van het Bullewijkpad verandert organisch in een plek voor cultureel ondernemerschap. Kleiburg heeft 500 eigenaren gekregen in plaats van 1. Bewoners bedenken zelf hun leefomgeving en nemen steeds meer openbare ruimte in medebeheer. Het is voor het eerst in Zuidoost mogelijk voor een particulier om zelf een kavel te bebouwen. Kantoren worden grootschalig getransformeerd door individuele ondernemers.
Kenmerkend hierbij is dat het stadsdeel niet meer optreedt als mede-ontwikkelaar of creator maar de kaders schept om initiatieven van onderop mogelijk te maken. Een rol die stadsdeel Zuid meer dan 10 jaar geleden al vervulde bijvoorbeeld door bestemmingsplannen flexibeler te vast te stellen en grootschalige sloopplannen voor bijvoorbeeld De Pijp, los te laten, en individuele eigenaren meer ruimte te geven. Daarmee creeer je meer betrokkenheid bij de buurt en zorg je er voor dat er ‘sociaal cement’ ontstaat wat meer verantwoordelijkheid voor de zorg voor de omgeving in eigen hand neemt. We staan wat mij betreft in Zuidoost nog aan het begin van een sociaal stelsel dat hierop gestoeld is.
Het verhaal gaf ruimte daarna voor een prettig gesprek. De vraag waarom een wijk zo zwaar vanaf de tekentafel is ontwikkeld gaf veel stof tot nadenken. De meeste studenten kwamen overigens niet uit Nederland. De voertaal was dus engels. Voor veel van hen was het ook een kennismaking met ons stadsdeel. Naast een bezoek aan het stadsdeelkantoor is het Weekend Colege bezocht alsmede Mandelapark, OSB en het Monument Bijlmerramp. De organisatie was in goede handen bij Phyllis Oduro-Kwarteng. Haar kennen we nog van de jongerenadviesraad JARZO uit Zuidoost.