Een dag na de landelijke verkiezingen staat in het licht van beschouwen. Wat is er gebeurd? En nog belangrijker: waar gaan we naar toe? Als we de zaak met iets meer afstand willen overdenken dan zou ik de dames en heren politici willen aanraden het gedachtegoed van Spinoza (1632-1677) tot zich te nemen.
Als Spinoza wordt verbannen uit de Joodse gemeenschap vertrekt hij in 1661 naar Rijnsburg en verdient de kost als lenzenslijper. In Rijnsburg had Spinoza vrijzinnig protestantse vrienden, die zijn godsdienstige opvattingen respecteerden. Daar schrijft hij de eerste delen van zijn belangrijkste werk de Ethica. Na zijn overlijden werd het postuum gepubliceerd. Pas eeuwen later wordt het werk van de verlichte filosoof en bekendste wijsgeer van onze bodem op waarde geschat. De doorbraak van zijn liberale ideeën rond 1850 maakte hem tot een icoon van ons land.
Zijn idee dat er geen door God beschikte sociale orde was, zou van grote invloed worden. Niet God maar de mens is zelf verantwoordelijk voor zijn geluk en ongeluk. Spinoza was een groot voorstander van democratie, waarbij de participatie van een zo groot mogelijk aantal burgers is gegarandeerd en waarin de bestuurders periodiek worden gekozen. Een zo vergaande vrijheid van meningsvorming en meningsuiting, en de daaruit voortvloeiende tolerantie voor andersdenkenden, ging alle filosofen van zijn tijd, inclusief Locke, te ver.
Die gedachte scherpte hij in alle rust, buiten zijn geboortestad Mokum, in het dorp Rijnsburg. Nu is het er een kleine oase van rust. Het huis waar Spinoza een aantal jaar verbleef in Rijnsburg is al meer dan een eeuw te bezoeken (dagelijks open van 13 tot 17 uur behalve op maandag). Op het Spinozahuis hangt ook een gevelsteen ter beschouwing met onderstaand vers van Dirck R. Camphuysen.
De bibliotheek van het huisje bevat vele interessante uitgaven. Ter inspiratie ging ik op de foto met Het Raadsel Spinoza, voor een boekface.