Vanmiddag mocht ik een bijzondere Oegstgeestenaar op buitengewone wijze onderscheiden. Mark van der Gaag heeft zich hard gemaakt om de zorg voor mensen met een psychose enorm te verbeteren.
Hij wordt algemeen geprezen als bevlogen onderzoeker, inspirator, verbinder, dwarsligger en groot mens. Onder het mom van goede zorg gaat voor regels en mensen willen normaal leven, veranderde hij de afgelopen 40 jaar fundamenteel de Nederlandse psychiatrie.
Hij begon in 1979 in Endegeest. Hij promoveerde in 1992. Sinds 1993 werkt hij voor GGZ instelling Parnassia. Vanaf 2006 is hij hoogleraar aan de VU in Amsterdam. Vandaag zwaaide hij af met een bijeenkomst in Corpus en gaat met pensioen.
Praten met patiënten was in zeventiger jaren van de vorige eeuw niet de gewoonte. Er werd binnen de muren van de instelling veel geschreeuwd. Met de komst van Van der Gaag kwam daar verandering in. Hij heeft regels en straffen bij Endegeest afgeschaft. De keuken werd open en patiënten kregen zelf de sleutel van hun kamer. Er zat in de pot één soort koffie met melk en heel veel suiker, vertelde van der Gaag. Er kwam koffie en men mocht zelf naar believe melk en/of suiker toevoegen.
Patiënten kregen kortom meer autonomie. Via beloning met aandacht en complimenten kon je gedrag beïnvloeden. Het humaniseren van de zorg is zijn verdienste. Zo min mogelijk dwang en zo min mogelijk verwaarlozing, dat was zijn kredo.
Van der Gaag hield vandaag ook een pleidooi voor thuiszorg. Hij deed dit op ludieke wijze. Patiënt: ‘Ik heb thuis 30 poppen zitten en die hebben mijn aandacht nodig’. Die poppen die gun je toch ook de aandacht, aldus Van der Gaag.
Geroemd werd ook zijn inzet voor vroegsignalering en schaalverkleining. Van der Gaag is als lopende encyclopedie bovendien iemand die kennis graag met anderen deelt. Hij is een drijvende kracht en inspiratie voor mensen om hem heen.
Uit zijn enorme nalatenschap blijkt dat hij voor patiënten met psychotische kwetsbaarheid, veel heeft bereikt. Mensen is veel angst, pijn en verdriet bespaard gebleven. De erkenning is dan ook namens alle patiënten die professor Mark van der Gaag vooruitgang heeft gegeven.
Gedachten uitpluizen, is dankzij de hoogleraar een gevleugeld begrip geworden. Gestart vanaf zijn zolderkamer in Oegstgeest in 2000 met een nieuwsbrief, gaat dit bericht nu maandelijks naar ruim 3600 mensen actief in de psychosezorg. Meekijken kan hier: Www.gedachtenuitpluizen.nl
Namens Zijne Majesteit mocht ik daarom deze markante dorpsgenoot benoemen tot Ridder in de Orde van de Nederlandse Leeuw. Daarna werd hij uit 200 kelen ontroerend toegezongen. Hij zal worden gemist door collega’s en patiënten. Dat is wel duidelijk. Het is mooi om te zien dat zijn humane werkwijze zo veel naam heeft gemaakt. Een groot aantal bekwame vakmensen staat in zijn voetsporen en stelt de mens achter de stoornis altijd centraal.
